Bacak Deformitesi Nedir ve Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Bacak Deformitesi Nedir ve Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Ortopedik açıdan bakıldığında deformite; insan vücudundaki kol, bacak ve omurga iskeletindeki kemiklerin anatomik şekillerinin bozulması nedeni ile normal diziliminin değişmesidir. Yani kemiklerde meydana gelen eğrilik ve şekil bozukluklarına deformite denir. İnsanların diz bölgelerinde sıklıkla görülen, ‘O Bacak’ ( genu varum ) ve ‘X Bacak’ ( genu valgum ) olarak adlandırılan deformiteler yani çarpık bacaklar en yaygın görülen bacak deformiteleridir.

Bacaklardaki deformiteler diğer bir deyiş ile çarpık bacaklar, genellikle genetik faktörlerden kaynaklanmaktadır. Eğer zamanında tedavi edilmezse, ileri ki yaşlarda ayak ve dizlerde kireçlenmeye sebep olabilmekte hatta hastayı diz protezine mahkum edebilmektedir. Genu valgum, dizlerin içe doğru dönük olduğu çarpık bacak şeklidir. Eğer problem iki bacakta da varsa ‘X’, tek bacakta varsa ‘K’ bacak şeklinde tanımlanır. Erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülmektedir. Çocukluk çağında görülmesi normaldir ancak ergenliğe doğru geçmezse problem teşkil etmektedir. Genu varumda ise genu valgumun tersine dizler dışa doğru dönmüştür. Parantez şeklinde göründüğü için ‘parantez bacak’ ya da ‘O’ bacak denilmektedir. Daha çok beş yaş altı çocuklarda görülmektedir. Özellikle bebeklerde görülen gelişimsel O bacak ( fizyolojik genu varum ), yürümeye başladıklarında düzelmektedir. Ancak düzelmez ve yetişkinlikte de devam ederse tedavi edilmesi gerekmektedir. Tedavi edilmediği takdirde, genç yaşlarda menisküs yırtığı, eklem kıkırdağında aşınma ve bunların sonucunda da tüm dizlere yayılan kireçlenmeye yol açmaktadır.

Bu deformiteler hayatımızı nasıl etkiler? Deformiteler; kol ve bacak eğrilikleri, boy kısalığı, uzuv eşitsizlikleri ve bunlara bağlı gelişen eklemlerde hareket kısıtlılığı gibi problemlere sebep olabileceğinden hayat kalitemizi düşürmektedir. İlerleyen zamanlarda sorunlu bölge dışındaki başka bölgelerde de başka deformitelere yol açabileceğinden vücudun biyomekaniğini bozabilmektedir. Özellikle kadınlarda, estetik görünümü bozduğu için elbise, etek giyememe, yazın mayo giyememe gibi sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu sebepler ile de kişilerin psikolojisini bozmakta ve istediği kıyafeti giyme özgürlüğünü elinden alarak kötü hissetmelerine neden olabilmektedir.

Şimdi tedavi yöntemlerine geçmeden önce bacak deformitelerinin sebeplerine bir göz atalım:

Genu Varum Nedenleri

Genu varum yani diz ekleminde bulunan kemik açısının ( metafizodiafizer açı ) normalden fazla olması sıklıkla genetik olmakla birlikte çeşitli hastalıklar sebebi ile de oluşabilmektedir. Bu hastalıklar:

1.     Blount Hastalığı

Tibianın yani kaval kemiğinin üzerinde bulunan büyüme plaklarının erkenden kapanması ile büyümenin durması yüzünden oluşan alt bacaklardaki ilerleyici eğriliklerdir. ‘Tibia vara’ olarak adlandırılır. Blount hastalığının iki türü vardır.     

• İnfantil blount hastalığı: Genellikle üç yaşı öncesi çocuklarda görülür. Sadace tibiada görülen deformite iki bacağı da etkileyebilir.
• Adölesan blount hastalığı: Genellikle on yaş ve sonrası çocuklarda görülür. Deformite hem tibia hem de femur kemiğinde görülebilir.

Deformitenin, genelde erken yürüyen çocuklarda görülme olasılığı daha yüksektir. Obez ve D vitamini eksikliği görülen çocuklar da yüksek risk grubu altındadır. Kız çocuklara oranla erkek çocuklarda daha sık rastlanılır. Tedavi edilmeyen Blount hastalığı, ileri seviye bacak eğriliğine sebep olabilmektedir. Bu da çocukların gelişiminde duraklamaya yol açabilmekte ve yürürken ağrı çekmelerine yol açabilmektedir. Daha da ilerlediği durumlarda ise eklem hastalıklarına neden olduğu bilinmektedir.

2.     Raşitizm

Raşitizm, uzun süreli D vitamini eksikliği yüzünden güçsüzleşen kemiklerin yumuşamasıdır. Kalsiyum eksikliği de raşitizme sebep olabilmektedir. Çocuklarda görülen bu durum, bacakların anatomik duruşunun bozulmasına neden olmakta ve bunun sonucunda da genu varum durumuna sebebiyet verebilmektedir.

3.     Paget Hastalığı

İyi huylu, kronik bir kemik hastalığı olarak bilinen Paget hastalığı diğer adıyla ‘Osteitis deformans’, aşırı miktarda kemik yıkımına sebep olmakta ve kemik dokularını zayıflatarak, kemik yapısına hasar vermektedir. Yaşlılarda daha sık görülen bu hastalık genu varum hastalığına sebep olabilmektedir.

4.     Akondroplazi

Kemiklerin büyüme bozukluklarından kaynaklanan Akondroplazi, en yaygın olan kalıtsal cüceliktir ve genu varuma sebep olabilmektedir.

Genu Valgum Nedenleri

Genu valgum;  genetik, travmatik, idiyopatik ve fizyolojik nedenler ile beslenme yüzünden kaynaklanabilmektedir. Ayrıca raşitizmin her çeşiti ve asimetrik bacak kısalığı da genu valgum sebepleri arasında sayılmaktadır.

Bacak Deformitelerine ( Çarpık Bacak ) Sebep Olabilecek Diğer Durumlar

• Bacaklarda veya dizlerde meydana gelen yaralanmalar
• Kırığın yanlış kaynadığı durumlar
• Bacaklarda ve dizlerde oluşan enfeksiyonlar
• Anormal kemik gelişimi
• Bacaklarda uzunluk farkının olması
• Kurşun zehirlenmesi
• Dizlerde meydana gelen eklem iltihabı
• Serebral Palsiye ( beyin felci ) bağlı olarak ortaya çıkan bacak kaslarındaki gerginlik hali

Bacak Eğriliklerini Düzeltmek İçin Uygulanan Tedavi Yöntemleri

Kalıcı tedavi yöntemlerine geçmeden önce kozmetik amaçlı geçici yöntemleri inceleyelim;

Çarpık Bacaklar İçin Estetik Çözümler

Günümüzde, alt bacak eğriliği sağlıktan çok kozmetik kusur olarak görülen anatomik bozukluktur. Bu yüzden, bacak eğriliklerini düzeltmek için çeşitli estetik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Şimdi anlatacağımız yöntemlerin kemik, kas ve eklemlere zarar vermediği bilinmekle birlikte kalıcılığı tartışılma konusudur.

Yağ Enjeksiyonu İle Çarpık Bacak Düzeltme

Üst bacak ve diz çevresinden alınan hastaların kendi yağlarının birtakım işlemden geçirilerek, bacaklarda orantısız görünüme sebep olan kısımlara enjekte edilmesidir. ‘Vaser Liposuction’ olarak adlandırılan bu yağ alma işlemi sonucunda bacaklar, hacim ve orantı bakımından olması gerektiği sağlıklı görünüme kavuşabilmektedir. Operasyondan sonra en geç beş-altı gün içerisinde hasta normal hayatına dönebilmektedir. Yağlar, hastaların kendi vücutlarından alındığı için herhangi bir yan etki göstermez ancak yağların bir kısmı zamanla eriyebilmektedir.

 Dolgu Enjeksiyonu İle Çarpık Bacak Düzeltme

Kalıcılığı yüksek hazır dolgular kullanılarak da bacaklar düzeltilebilmektedir. Hastalar iki – üç gün gibi kısa bir sürede normal hayatlarına dönebilirler ancak hazır dolgular tercih edildiğinde vücudun reaksiyon gösterme ihtimali artmaktadır. Bu dolguların ortalama %30 – %40’lık bir kısmı kalıcı olmaktadır

Silikon Protezler İle Bacak Estetiği

Özellikle yağ oranı az olan hastalarda tercih edilen Silikon Bacak Estetiğinde kullanılan silikonların, göğüs estetiğinde kullanılan silikonlar ile tek farkı şeklinin bacak formuna göre olmasıdır. Silikon protezlerin en büyük avantajı; boyutlarının hasta bazlı simetrik yani kişiye özel olmasıdır. İki çeşit silikon vardır: Yassı ve düz silikonlar, anatomik silikonlar. Yassı ve düz silikonlar, daha çok kadın hastalar için tercih edilirken; anatomik silikonlar erkek hastalar için tercih edilmektedir. Hastalar normal hayatlarına ortalama üç hafta içinde dönebilmektedirler.

Çarpık Bacakları Düzeltmek İçin Hangi Ameliyatlar Yapılmaktadır?

Görüldüğü gibi estetik amaçlı yapılan tedavilerin kalıcılığı konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Bacak eğriliklerini kalıcı olarak düzeltmek için çeşitli ameliyat teknikleri kullanılmaktadır. Uzman doktorlar, yaptıkları tetkikler ile hastanın durumuna göre en uygun ameliyat yöntemini seçmektedirler.

Yüksek Tibial Osteotomi ( HTO ) Ameliyatı

Yüksek tibial osteotomi ameliyatı, kemik düzeltici ameliyat yöntemlerinden biridir. Diz eklemlerinde ki dışa doğru eğilme ( varus ) ve içe doğru eğilme ( valgus ) deformasyonunu düzetmek amacıyla kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Ameliyatın amacı, diz eklemlerinin iç kısmına binen normalden fazla yükün, diz ekleminin daha sağlıklı olan diğer kısımlarına yönlendirilerek kıkırdak aşınmasının durdurulup, diz ekleminin doğal konumuna getirilmesidir. ‘Açık Kama’ ve ‘Kapalı Kama’ olarak iki şekilde yapılır. Dizlerde çok hareket kısıtlılığı olmayan ve dizin yalnızca iç kısmında kireçlenme olan hastalar için uygun bir yöntemdir. O bacak tedavisi için de kullanılan yöntemlerden biridir. Bacak açısı sağlıklı konumuna getirilerek eğrilikler düzeltilir.

İlizarov Yöntemi

 İlizarov yöntemi, daha çok bacak boyu farklılıklarında, bacak boyu uzatmada kullanılan bir ameliyat olsa da çarpık bacak düzeltmek amacı ile de kullanılabilen bir methottur. Ancak hastada hem bacak eğriliği problemi hem de uzuv kısalığı problemi varsa, tek ameliyat ile bu problemler düzeltilebileceğinden İlizarov yöntemi tercih edilir. Ameliyat ile bacaklara takılan fiksatör cihazı sayesinde kemik açısı vidalar ile istenilen duruma getirilerek bacak eğriliği tam anlamıyla düzeltilirken, uzama da sağlanmış olur.

Tomofix Yöntemi

Tomofix yöntemi; bacak eğriliği düzeltmede, özellikle parantez bacakları düzeltmek için dünyada çok kullanılmaya başlanan ameliyat tekniklerinden biri olmuştur. Gelişen son ameliyat tekniklerinden olan Tomofix’de açılar milimetrik olarak hesaplanmakta ve eğri kemikler tam anlamıyla düzeltilebilmektedir. Ameliyattan sonra kemiklerde tam bir düzelme sağlayan Tomofix yöntemi, bacaklarda ki boy eşitsizliğinin de aynı ameliyatla düzeltebilmesine olanak sağlamaktadır. Silikon ve yağ enjeksiyonu yöntemlerinin aksine hastaların bacaklarında kalınlaşmaya sebep olmayacağından spor aktivitelerindeki performansını olumlu etkilemektedir. Daha da önemlisi ileri ki yaşlarda diz eklemlerinde meydana gelebilme ihtimali olan kireçlenmeyi önlediği bilinmektedir.

Tomofix yöntemi, hasta gruplarına ve sorunlarına göre farklı şekilde kullanılır. Örneğin; yaşları genç olan, hareketli hastaların dizlerindeki eğrilik tam olarak normal hale getirilebilir. Genç hastaların mekanik aksları, diz eklemlerinin tam ortasına getirilerek, tam bir düzelme sağlanır. Diğer bir grup, 50 yaş ve üstü, kireçlenme geçirmemiş hastalarda ise mekanik aks dış kısımdan geçirilerek düzeltme yapılır.

Özetlemek gerekirse, deformite olarak adlandırılan eğrilikler, kemiklerin anatomisindeki bozukluklardan kaynaklanan açı farklılıklarıdır. ‘O Bacak’ ( genu varum ) ve ‘X Bacak’ ( genu valgum )  olmak üzere iki çeşit olan çarpık bacaklar, en yaygın görülen bacak deformiteleridir. Bacak deformitelerinin çeşitli sebepleri olmakla birlikte farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu tedavi yöntemlerinden olan estetik amaçlı tedavilerin kalıcılık oranı düşüktür. Yüksek Tibial Osteotomi ( HTO ), İlizarov ve son zamanlarda sıklıkla kullanılan Tomofix yöntemleri ise kemik eğriliklerini kalıcı olarak çözen ameliyatlardır. Alanında uzman doktorlar, tedaviye karar vermeden önce hastadan X – ray görüntülerini istemekte ve buna bakarak doğru tedavi yöntemine karar vermektedirler. Kemiklerdeki hafif eğrilik durumlarında, tek operasyon ile hem boy uzatma ameliyatı hem de bacak deformite düzeltme ameliyatı gerçekleştirilebilmektedir.

Boy uzatma ameliyatı hakkında detaylı bilgi almak ve boy uzatma ameliyatı yöntemlerini öğrenmek isterseniz sayfamızı ziyaret edebilirisiniz.